Duraklama Devrinde Iç Isyanlar

DURAKLAMA DEVRİNDE İÇ İSYANLAR

17.yy’da uzayıp giden Avusturya ve İran ile savaşlar devleti uğraştırıyordu. Osmanlı Devleti’ni uğraştıran bir başka konu da iç isyanlardı

1)İstanbul İsyanları
2)Taşra İsyanları
a) Celali İsyanları
b) Eyalet İsyanları

1) İstanbul İsyanları: Bu isyanlar İstanbul’daki Kapıkulu Ocakları (özellikleri yeniçeri ve sipahiler) tarafından çıkarılan isyanlardır. Bu ayaklanmalara zaman zaman halk ve ulema sınıfıda katılmıştır.

Sebepleri:
 Devşirme sisteminin bozulması
 Devlet yönetiminin bozulması(iktidara gelmek isteyen vezirler saray entrikaları)
 Ulufe ve cüluslerin zamanında verilmemesi veya ayarı bozuk parayla verilmesi
NOT: Askeri isyanların başlangıcı fatih dönemine kadar gider. Duraklama dönemindeki isyanların en önemlileri III. Murat II.Osman IV.Murat ve IV. Mehmet zamanlarında çıkanlardır.

 III. Murat döneminde (1574-1595); ulufelerin ayarı bozuk para ile ödenmesi üzerine yeniçeriler ayaklanarak isteklerine kavuşmuşlardır.
 Genç Osman döneminde (1618- 1622); yeniçeriler II. Osman’ın Yeniçeri Ocağını kaldırmak istediğini anlayarak ayaklanmışlar ve padişahı tahttan indirerek Yedikule zindanlarında boğarak öldürmüşlerdir.(1622)
NOT: I.Osman bir isyan sonucu öldürülen ilk padişahtır Bu olay yeniçerilerin devlet içindeki gücünü arttırmıştır.
 IV. Murat döneminde (1623- 1640); iki kez saraya yürüyen yeniçeriler padişahın gözü önünde sadrazamı öldürdüler.
 IV. Mehmet döneminde (1648 -1687); Haremağaları ve saray kadınlarının devlet işlerine karışmasına kızan sipahiler ayaklandı. Padişahtan 30 kadar devlet adamı istediler. İstekleri kabul edildi. Bu kişilerin cesetleri sutan Ahmet meydanında çınara asıldı. Bu yüzden bu olaya VAKA-İ VAKVAKİYYE (çınar vakası)denir(1656)4. Mehmet yeniçeriler tarafından bir başka ayaklanma sonucu tahttan indirilmiştir (1687)

2)Taşra İsyanları: İstanbul dışında meydana gelen isyanlardır.

a)Celali İsyanları: Anadolu’da meydana gelen isyan ve karışıklıklara “Celali İsyanları” denilmiştir. Celali kelimesi Yavuz döneminde Yozgat ve çevresinde ayaklanan “ Bozoklu celal adından gelir.

Başlıca Celali İsyanları: Karayazıcı Canbolatoğlu Kalenderoğlu Katırcıoğlu Abaza Mehmet Paşa Tavil Ahmet Gürcü Nebi Deli Hasan isyanlarıdır

Sebepleri:
 Devlet yönetiminin bozulması
 Ekonominin bozulması ve vergilerin artması
 Taşrada bulunan yöneticilerin kadıların ve askerlerin halka olumsuz davranışları
 Özellikle beylerbeyi ve sancak beylerinin devşirme kökenli olması nedeniyle Türk halkıyla gereken duygusal bağları kuramamaları.

Sonuçları: Bu isyanlar bazen taviz verilerek bazende şiddet kullanılarak bastırılmışlardır. Ancak isyanlar sonucu Anadolu’ da dirlik ve düzen bozulmuş ekonomik hayat felce uğramıştır.

b)Eyalet İsyanları: Yemen Bağdat Kırım Eflak Boğdan ve Erdel’ de meydana gelen isyanlardır.

Sebepleri:
 Devlet otoritesinin zayıflamasıyla eyaletlerdeki yerel yöneticilerin devletten ayrılma istekleri
 Yöneticilerin olumsuz tutum ve davranışlarına halkın tepki göstermesi

NOT: Bu isyanları Fransız ihtilalinden sonra başlayan “Milliyetçilik” hareketleriyle karıştırmamak gerekir. Çünkü bu dönemde Milli Devlet kurma fikri ortaya çıkmamıştır.